ทับทิมเป็นไม้พุ่ม สูงไม่เกิน 3 ม. ปลายกิ่งอ่อนห้อยลู่ลงปลายกิ่งเล็ก มักกลายเป็นหนามแหลม ๆ ใบเป็นชนิดใบเดี่ยวออกเป็นคู่ ๆ ตรงข้ามกันรูปขอบขนานแกมรูปหอกกลับ กว้าง 0.5-2.5 ซม. ยาว 1-9 ซม. โคนใบสอบแคบ ส่วนที่ค่อนไปทางปลายใบจะกว้าง ปลายสุดจะมนหรืออาจหยักเว้าเข้าเล็กน้อย เนื้อใบเนียน ค่อนข้างบางและเป็นมัน ดอกโต สีแดงออกเป็นดอกเดี่ยว ๆ หรือ รวมกันเป็นกระจุกไม่เกิน 5 ดอก ตามปลายกิ่ง กลีบรองกลีบดอกหนา โคนกลีบผนึกติดกันเป็นหลอด ยาว 2-3 ซม. ปลายหลอดจักเป็นฟันเลื่อย (5)-6-(9) ซี่และปลายหยักจะโค้งออก กลีบดอกมีจำนวนเท่า ๆ กับกลีบรองกลีบดอก เนื้อกลีบบาง ย่น ยาว ยื่นพ้นหลอดกลีบรองกลีบดอกออกมาและจะหลุดร่วงเร็วมาก เกสรผู้มีมากมายติดอยู่ในฐานดอก ผลกลม โต วัดผ่าศูนย์กลางประมาณ 6-8 ซม.ผิวนอกแข็งเป็นมัน ยังคงปรากฏมีจุกกลีบรองกลีบดอกติดอยู่ที่ปลายผล ผลแก่จะแตกอ้าออก เผยให้เห็นเมล็ดที่มีเนื้อเยื่อใส ๆ สีขาวอมชมพู ภายในมากมาย

นอกจากประโยชน์ตามความเชื่อของจีนที่ชอบเด็ดยอดทับทิมติดตัวไปงานศพเพื่อป้องกันสิ่งชั่วร้ายเข้าตัว หรือเอาน้ำแช่ใบทับทิมล้างหน้า หรือพรมหลังจากลับจากงานศพแล้ว ในแง่คุณประโยชน์ทางยา ก็สามารถนำยอด เปลือกผลแห้ง และเปลือกลำต้น หรือเปลือกราก มาใช้ทำยาได้ด้วย

สรรพคุณและวิธีใช้
1. แก้ท้องเสีย
- เด็ดยอดทับทิม 7 ยอด และมาผสมกับน้ำปูนใส ต้มพอประมาณน้ำอุ่น ๆ แล้วยกลง พอเย็นลงก็เอาให้เด็กหรือผู้ใหญ่กินก็จะแก้อาการท้องเสียได้2
2. แก้อาการท้องเดิน (ที่ไม่ใช่บิดหรืออหิวาตกโรค)
- ใช้เปลือกผลแห้งประมาณ 0.5 ของผล ต้มกับน้ำปูนใสเอาน้ำดื่ม
3. แก้บิด (ปวดเบ่งและมีมูกหรืออาจมีเลือดด้วย)
- ใช้เปลือกผลแห้งประมาณครั้งละกำมือ (3-5 กรัม) ต้มกับน้ำรับประทานวันละ 2 ครั้ง
4. ถ่ายพยาธิลำไส้ (พยาธิตัวตืดและพยาธิไส้เดือน)
- ใช้เปลือกลำต้นหรือเปลือกรากสดประมาณ 0.5 กำมือใหญ่ๆ (10-15 กรัม) ต้มกับน้ำดื่มก่อนอาหารเช้าแล้วรับประทานยาถ่ายตาม

ประโยชน์และคุณค่าทางสมุนไพร
ทับทิมในตำราแพทย์สมัยโบราณ ในผลทับทิมมีวิตามินมากมายหลายชนิด รวมทั้งแมกนีเซียมและแคลเซียม ซึ่งมีประโยชน์ต่อระบบฟอกโลหิต และ ระบบการหมุนเวียนในร่างกาย ในตำราแพทย์โบราณของเปอร์เซีย (ซึ่งถือว่าเป็นต้นตำรับของวิชาแพทย์ตะวันตกในปัจจุบัน) ระบุว่าทับทิมมี ประโยชน์ดังต่อไปนี้
- การฟื้นฟูสู่สภาพเดิมของหัวใจและตับ
- การฟอกไตและท่อปัสสาวะ
- สมรรถนะในการส่งเสริมการย่อย
- ขจัดไขมันส่วนเกิน
- เป็นยาบำรุงกำลัง
- ช่วยป้องกันการแพ้ท้อง
- ช่วยปรับฮอร์โมนในวัยหมดประจำเดือน
- ปรับปรุงระบบการฟอกและหมุนเวียนโลหิต
- การฟื้นฟูจากโรคเบาหวาน
- สมรรถนะในการกลั้นเสมหะ
- ต่อต้านการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศและเพิ่มพลัง
- ป้องกันโรคขี้หลงขี้ลืมในผู้สูงอายุ
- ทำให้ผิวหน้าสวย

สำหรับสูตรน้ำทับทิมทำได้ดังนี้
ส่วนผสม
- เนื้อลูกทับทิม 1 ถ้วยตวง
- น้ำต้มสุก 1 ถ้วยตวง
- น้ำเชื่อม ตามชอบ
- เกลือ ตามชอบ

วิธีทำ
นำทับทิมแกะเอาแต่เนื้อ 1 ถ้วย ใส่ในผ้าขาวบางขยำเติมน้ำต้มสุข 1 ถ้วย ขยำซ้ำอีก กะว่าให้ได้เนื้อออกมาจากเมล็ดมากที่สุด จากนั้นนำมาเติมน้ำเชื่อมและเกลือป่น คนให้ละลาย ชิมตามชอบ

-------------------------------------------------------------------------
ขอบคุณที่มาจาก ศูนย์ข้อมูลสมุนไพร สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
ขอขอบคุณภาพจาก : honestdocs