"ส้วม" เป็นสถานที่สำคัญและมีความจำเป็นต่อความเป็นอยู่ของมนุษย์ กระทรวงสาธารณสุข โดย กรมอนามัย ได้ริเริ่มดำเนินการเรื่องการมีและการใช้ส้วมอย่างจริงจังตั้งแต่ปี พ.ศ. 2503 จนปัจจุบัน ครัวเรือนไทยมีส้วมใช้ครอบคลุมแล้วร้อยละ 99.8 ซึ่งอาจจะยังขาดอยู่บ้างในพื้นที่ตามชนบทที่ห่างไกล แต่เนื่องจากวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป "ส้วมสาธารณะ" จึงเข้ามามีบทบาทต่อการดำเนินชีวิตของประชาชนมากขึ้น การมี "ส้วมสาธารณะ"ที่สะอาด เพียงพอ ปลอดภัย และไม่เป็นแหล่งแพร่เชื้อโรค จึงเป็นสิ่งจำเป็นและสำคัญสำหรับประชาชน ที่ใช้ชีวิตนอกบ้านมากขึ้นและยังเป็นการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับประเทศ

                   พญ.พรรณพิมล วิปุลากร อธิบดีกรมอนามัย กล่าวถึงสถานการณ์ปัญหาที่เกิดขึ้นกับส้วมสาธารณะของประเทศไทยจากการสำรวจโดยกรมอนามัยเมื่อปี พ.ศ. 254 7 ว่า "ส้วมสาธารณะ" ของไทยมีปัญหาเรื่องความสกปรกและกลิ่นเหม็น ถังเก็บกักสิ่งปฏิกูลมีการชำรุดจนกลายเป็นแหล่งเกิดของเชื้อโรค ส่งผลกระทบต่อผู้ใช้บริการและชุมชนบริเวณใกล้เคียงรวมทั้งอาจส่งผลกระทบต่อการท่องเที่ยวและเศรษฐกิจของประเทศด้วย โดยกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุขได้เล็งเห็นความสำคัญของการมี "ส้วมสาธารณะ" ที่สะอาด ถูกหลักสุขาภิบาลไว้บริการในแหล่งชุมชน

                   ศูนย์การค้า สถานที่ท่องเที่ยว สถานีบริการน้ำมันเชื้อเพลิงและสถานที่อื่น ๆ ที่ประชาชนเข้าไปใช้บริการอยู่เป็นประจำ จึงได้ดำเนินการพัฒนาเกณฑ์มาตรฐานส้วมสาธารณะไทย  (HAS)มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2548 มุ่งเน้น 3 ด้าน คือ ความสะอาด (Health) เพียงพอ (Accessibility) และปลอดภัย (Safety) จนถึงปัจจุบันประเทศไทยมีส้วมสาธารณะที่ได้มาตรฐานแล้วร้อยละ 72.18 ประกอบกับปี พ.ศ.2563 ที่จะถึงนี้ รัฐบาลมีนโยบายสนับสนุนการท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือสำคัญในการช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจและลดความ เหลื่อมล้ำอย่างจริงจัง มีการกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนให้มีการผลักดันการกระจายรายได้สู่จังหวัดท่องเที่ยวเมืองรอง ดังนั้นจึงต้องมีการพัฒนาส้วมสาธารณะของไทยให้เป็นห้องส้วมที่สะอาด ได้มาตรฐาน เพียงพอและปลอดภัย

                   ทั้งนี้องค์การส้วมโลกยังได้กำหนดให้วันที่ 19 พฤศจิกายน ของทุกปีเป็น "วันส้วมโลก" (World Toilet Day) เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นในการรณรงค์กิจกรรมต่าง ๆ ให้ประชาชนตระหนักถึงความสำคัญของความสะอาดในห้องน้ำห้องส้วมมากขึ้น เนื่องจากเป็นสถานที่จำเป็นต่อชีวิตประจำวันในการขับถ่ายของเสียออกจากร่างกาย  ซึ่งปีนี้ทางองค์การส้วมโลกได้กำหนดกิจกรรมรณรงค์ในหัวข้อหลักว่า  "Toilets for All - Leaving No One Behind" คือทุกคนต้องสามารถเข้าถึงส้วมและการสุขาภิบาลที่ดี โดยจะไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง เพื่อให้บรรลุการเข้าถึงสุขอนามัยสากลอย่างทั่วถึง

                   อธิบดีกรมอนามัยกล่าวต่อไปว่ากระทรวงสาธารณสุขในฐานะตัวแทนประเทศไทยในการรณรงค์ "วันส้วมโลก" ต้องการส่งเสริมให้ส้วมสาธารณะในประเทศไทย สะอาด เพียงพอและปลอดภัย  จึงทำให้เกิด "ส้วม 3 ดี มีทุกที่ เพื่อทุกคน" ครอบคลุมในทุกพื้นที่ของประเทศไทย เพื่อให้คนไทยทุกคนรวมถึงชาวต่างชาติ เข้าถึงส้วมที่ได้มาตรฐาน และมุ่งส่งเสริมให้ผู้ใช้ที่ต่างวัย ต่างความสามารถ เข้าถึงและใช้ประโยชน์จากอารยสถาปัตย์  (Universal Design) ได้อย่างสะดวกและปลอดภัย เพื่อลดความเหลื่อมล้ำในสังคมและสร้างความเท่าเทียมในการใช้สอย "ส้วมสาธารณะ"

                   "ส้วม 3 ดี มีทุกที่ เพื่อทุกคน"  ดีที่ 1 คือ สะอาดดี  (Health) หมายถึง ห้องส้วมและสุขภัณฑ์ทั้งหมด ต้องมีความสะอาดและมีการตรวจสอบให้มีสภาพพร้อมใช้งาน ห้องส้วมไม่มีกลิ่นเหม็น สภาพแวดล้อมสวยงามน่าเข้าใช้งาน ส่งเสริมให้ประชาชนมีพฤติกรรมการใช้ส้วมที่ถูกต้อง เพื่อช่วยรักษาความสะอาดห้องส้วมให้สะอาดและพร้อมใช้งานได้ตลอดเวลา

                   ดีที่ 2 คือ เพียงพอดี (Accessibility)  หมายถึงห้องส้วมต้องมีจำนวนที่เพียงพอสำหรับประชาชนทั่วไป ผู้พิการ ผู้สูงวัยและหญิงตั้งครรภ์ พร้อมและสามารถเปิดให้ใช้บริการได้ตลอดเวลา รวมถึงควรจัดให้มีส้วมไว้ให้บริการตามกฎหมายและถูกต้องตามหลักอารยสถาปัตย์ที่ทุกคนสามารถเข้าถึงได้ง่ายขึ้น เพื่อลดความเหลื่อมล้ำในสังคม และ ดีที่ 3 ปลอดภัยดี  (Safety) หมายถึงส่งเสริมการสร้างส้วมที่ปลอดภัยไม่ตั้งอยู่ในจุดที่ลับตาคน มีแสงสว่างเพียงพอ แยกเป็นสัดส่วนชายหญิง และการให้ความช่วยเหลืออย่างทันท่วงที ในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉินขึ้นในส้วม อธิบดีกรมอนามัยกล่าว

                   ด้าน คุณบุญธรรม ศรีวัฒนากูลกิจ  ผู้ให้บริการปั๊มน้ำมันบอกว่าเนื่องจากปั๊มน้ำมันตั้งอยู่ในจุดที่ผู้คนสัญจรเดินทางผ่านเข้าออกในเมือง แต่ละวันจึงมีผู้มาใช้บริการส้วมสาธารณะในปั๊มเป็นจำนวนมาก ทางปั๊มจึงให้ความสำคัญกับการมีส้วมสาธารณะที่สะอาด พอเพียงและปลอดภัย โดยจะมีพนักงานทำความสะอาดดูแลทั้งห้องน้ำชายและหญิงตลอดทั้งวัน สุขภัณฑ์ทั้งหมดจะต้องสะอาด ไม่มีกลิ่นเหม็น อ่างล้างมือต้องมีสบู่และกระดาษชำระ มีแสงสว่างที่เพียงพอและไม่เปลี่ยว

                   ในขณะที่ คุณสีหห์จี อภิรัชต์หิรัญ หนึ่งในผู้ใช้บริการส้วมสาธารณะกล่าวถึงความสำคัญของส้วมสาธารณะในความคิดเห็นของตนเองว่าชีวิตต้องมีการเดินทางเมื่อออกจากบ้านส้วมสาธารณะจึงเป็นสิ่งจำเป็นมาก เมื่อก่อนกว่าจะได้ใช้ส้วมสาธารณะที่สะอาดจะต้องแวะหลายที่และต้องเปิดประตูเดินเลือกอยู่หลายห้อง แต่ปัจจุบันส้วมสาธารณะในปั๊มน้ำมันสะอาดแตกต่างจากเมื่อก่อนมาก นอกจากความสะอาดแล้วยังมีแสงสว่างที่เพียงพอ มีสิ่งอำนวยความสะดวกครบครันไม่ว่าจะราวจับเวลาลุกนั่ง มีอ่างล้างมือ มีสบู่ ทางเดินแห้งไม่ลื่นไม่แฉะ มีห้องส้วมสำหรับผู้สูงอายุและเด็กด้วย ซึ่งตนเองมองว่าน่าจะเป็นมาตรฐานที่อยากให้ส้วมสาธารณะทุกที่ต้องมี

----------------------------------------------------------------------------------------------------------     

ข้อมูลจาก : กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

หนังสือพิมพ์ เดลินิวส์