ปัจจุบันพบว่ามีคนสูงวัยจำนวนไม่น้อยที่เลือกปลิดชีพตัวเองจากปัญหาที่รุมเร้า การผ่านเหตุการณ์รุนแรงที่ฝังใจ การสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รักอย่างภรรยาหรือสามี หรือแม้แต่การถูกลูกหลานทิ้งให้อยู่เพียงลำพังโดดเดี่ยว ปัจจัยเหล่านี้ล้วนกระตุ้นให้คิดสั้นได้ทั้งสิ้น เพื่อกระตุ้นให้ใจสบาย กายเป็นสุข

ภาวะอารมณ์เศร้า หรือโรคซึมเศร้าในผู้สูงอายุ (Late-life depression) เป็นโรคซึมเศร้าที่เกิดในผู้สูงวัย ช่วงอายุ ตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป แบ่งเป็น 2 แบบ คือ อาการซึมเศร้าที่เป็นมาก่อนเข้าสู่วัยสูงอายุ และที่เกิดในช่วงที่เข้าสู่วัยสูงอายุแล้ว ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงวัยพบมากถึง 10-20 % ของประชากร และส่วนใหญ่เป็นผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย โดยเฉพาะผู้ที่หย่าร้าง อยู่ตัวคนเดียว หรือสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก จะมีความเสี่ยงกับภาวะนี้มากขึ้น

อาการซึมเศร้าในผู้สูงอายุมักไม่ค่อยตรงไปตรงมา มีตั้งแต่เศร้าเล็กน้อย อารมณ์ไม่แจ่มใส ไปจนถึงรุนแรงมากจนกระทั่งเป็นโรคหรือมีอาการจิตเวชร่วมด้วย

พญ.ภาพันธ์ ไทยพิสุทธิกุล ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี มีข้อมูลและข้อสังเกตอาการโรคซึมเศร้าในผู้สูงอายุ และการป้องกันมาบอกลูกๆ หลานๆ ที่ต้องดูแลร่มโพธิ์ร่มไทร ว่า ก่อนจะพูดถึงโรคซึมเศร้าในผู้สูงอายุและคนทั่วไป ขอย้อนไปที่เรื่อง “ความเครียด” ที่เป็นตัวสำคัญและมีผลต่อทั้งอารมณ์ จิตใจ

ดังนั้นเมื่อผู้ป่วยเครียดมากๆ จนไม่สามารถจัดการได้ นั่นจึงเป็นสาเหตุสำคัญของโรคซึมเศร้า โดยเฉพาะผู้ที่มีความอ่อนไหวอยู่แล้ว เช่น คนสูงอายุที่สูญเสียคู่ชีวิต ถือเป็นตัวกระตุ้นการเกิดโรคดังกล่าวได้ค่อนข้างมากเช่นกัน นอกจากนี้ คุณตาคุณยายที่ป่วยเป็นโรคเรื้อรังซึ่งรักษาไม่หายขาด อาทิ โรคมะเร็ง กระทั่งการอยู่ในสภาพแวดล้อมของครอบครัวที่ไม่สามารถระบายความในใจกับใครได้ หากเป็นผู้สูงวัยที่อยู่ต่างจังหวัดก็อาจคุยกับคนในชุมชนหรือเพื่อนต่างหมู่บ้านได้ ขณะที่ผู้สูงอายุในชุมชนเมืองอาจขาดการสื่อสารกับผู้อื่น เนื่องจากสังคมเมืองนั้นต่างคนต่างอยู่ ที่น่าสนใจ ผู้ที่เกษียณอายุราชการก็อาจเข้าข่ายเป็นโรคนี้ได้หากไม่ได้วางแผนการใช้ชีวิตหลังจากนี้ ทั้งนี้ โรคซึมเศร้ายังสามารถพบได้ในผู้ใหญ่มากกว่าเด็ก ที่สำคัญผลการรักษาก็ไม่ดีเท่ากับวัยอื่นๆ และหากปล่อยโรคนี้ไว้นานๆ ก็จะทำให้คุณตาคุณยายป่วยโรคสมองเสื่อมได้ในที่สุด

สำหรับอาการของโรคซึมเศร้าที่ลูกหลานพึงให้การสังเกตนั้นมีด้วยกันตั้งแต่ 1.นิ่ง 2.หงุดหงิดง่าย 3.อารมณ์แปรปรวน นอกจากนี้ก็มีอาการอื่นร่วมด้วย เป็นต้นว่า ผู้สูงอายุท่านนั้นชอบนอนเฉยๆ ไม่อยากทำอะไร เฉื่อยชา, กินไม่ได้ นอนไม่หลับ, เข้านอนเร็ว ตื่นบ่อย, ตื่นนอนเช้ากว่าปกติ, บางรายรับประทานอาหารจุ, ไม่ค่อยมีสมาธิ, หลงลืม, ไม่ทำกิจกรรมที่เคยทำหรือเคยชอบ เช่น ไม่ขับรถ, ไม่ชอบเข้าวัดทำบุญ หรือไม่ทำงานอาสาต่างๆ เหมือนอย่างที่เคย บางรายก็จะบ่นปวดหัว, ชอบพูดประชด เสียดสี ในรายที่อาการของโรคซึมเศร้าหนักมักจะชอบคิดว่าอวัยวะภายในร่างกายหายไป ฯลฯ

------------------------------------------------------------------------------------------

ข้อมูลจาก : ชีวจิต Goodlifeupdate.com

 วันที่ 6 พฤศจิกายน 2562